Erkeğin Ana Baba ve Kız Kardeşine Bakma Yükümlülüğü

NoktA

Sp Kullanıcı
21 Mar 2017
4,419
513
ERKEĞİN ANA-BABASINA VE KIZ KARDEŞİNE BAKMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Soru:

Erkek çocuk, ana-babasına ve kız kardeşine bakmakla yükümlü müdür? Bu yükümlülük sadece erkek çocuğuna mı aittir? Bunun delilleri nelerdir?

Cevap:

Nafaka, bir kimsenin hayatını devam ettirebilmesi için gerekli olan yiyecek-içecek, giyecek ve barınak gibi ihtiyaçları karşılamak üzere ödenen mal veya paradır.

Soruya cevap vermeden önce bir ön bilgi olarak "nafaka yükümlülüğünün sebeplerini" ele alalım.

Nafaka yükümlülüğünün üç sebebi bulunmaktadır:

a. Evlilik (zevciyet):

Kocanın evlilik sebebiyle karısına ödemek durumunda bulunduğu maddî bedel. Evlilik birliği sona erdikten sonra iddet devam ederken ödenen nafaka da bu kapsamda değerlendirilir.

b. Akrabalık (kurbiyet)

Kişinin üst soylarına (usul), alt soylarına (furu) ve yan soylarına (hâvâşî) ödemekle yükümlü olduğu bedel bu kapsamdadır.

c. Mülkiyet:

Günümüzde bulunmamakla birlikte köleliğin bulunduğu geçmiş zamanlarda kişinin kölesine vermek zorunda olduğu nakafa ve bir de kişinin hayvanlarını beslemesi

Kişinin ana-babası onun üst soyu (usulü), kız kardeşi ise yan soyudur. Öyleyse yukarıdaki soruya cevap verebilmek için iki meselenin ele alınması gerekir:

1. ÜST SOYA (USULE) KARŞI NAFAKA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

1.1. Üst Soya Yönelik Nafaka Yükümlülüğünün Şartları şunlardır.

a. Üst soyun (anne-baba, dede, nine vb.) fakir olması.

Hanefî ve Şâfiîlere göre üst soyun çalışabilir durumda olmasının önemi yoktur. Mâlikî ve Hanbelîlere göre ise üst soy, çalışıp kazanabilecek durumda ise ona nafaka verme yükümlülüğü yoktur.

b. Alt soyun nafaka verebilecek maddî gücünün veya çalışıp kazanabilecek imkânının olması.

Nafaka yükümlülüğü için "din birliği" şart değildir. Alt ve üst soy arasında din farklılığı olsa bile nafaka yükümlülüğü vardır.

1.2. Üst Soya Nafakayı Kim Öder?

Hanefîlere göre erkek ve kadın, üst soylara nafaka yükümlülüğü konusunda eşittir. Yani nafaka ödemekle yükümlü olan tek kişi erkek olmadığı gibi, kadın ve erkeğin nafaka yükümlülük miktarı arasında da fark yoktur. Bir başka deyişle nafaka, miras payına göre ödenmez, eşit ödenir. Şâfiîlerde de hüküm genel olarak böyledir. Hanbelîlere göre ise nafaka yükümlülüğü miras paylarına göredir. Yani erkek, kadına göre iki kat fazla yükümlülüğe sahiptir.

2. YAN SOYA KARŞI NAFAKA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Yan soylar, kişinin ana-baba, dede-nine gibi üst soyları ve çocuk ve torun gibi alt soylarının dışında kalan erkek ve kız kardeşler, amca-hala, dayı ve teyzelerdir.

Hanefîlere göre evlenilmesi haram olacak derecedeki yan soylara karşı nafaka yükümlülüğü söz konusudur. Evlilik haram olmayacak derecedeki amca oğlu-amca kızı, hala oğlu - hala kızı gibi yakınlara yönelik nafaka yükümlülüğü söz konusu değildir.

Mâlikî ve Şâfiîlere göre ise yan soylara karşı nafaka yükümlülüğü söz konusu değildir.

2.2. Yan soylara karşı nafaka yükümlülüğünün şartları

a. Nafaka alacaklısının fakir ve çalışamayacak durumda olması. (Bayanlar çalışmakla yükümlü olmadığı için onlar fakir iseler otomatik olarak nafaka alacaklısı olurlar.)

b. Nafaka ödeyecek kişinin kendisinin, üst ve alt soylarının nafaka ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra geriye yan soyuna ödeyecek kadar malının olması,

c. Nafaka veren ve alanın aynı dinden olması. (Üst ve alt soylar arası nafakada bu, şart değildir).

d. Hanefîlere göre bunun hukuken gerekli olması için ayrıca hâkimin buna hükmetmesi de şarttır.

e. Aralarında evliliği haram kılacak derecede yakınlığın olması.

f. Nafaka ödeyecek daha yakın bir kimsenin bulunmaması. Mesela bir kimsenin kız kardeşi nafakaya muhtaç olduğunda o kız kardeşinin, nafaka ödeyebilecek durumda bir oğlu veya kızı varsa nafaka yükümlüsü olan kişi odur.

Yan soylara yönelik nafaka yükümlülüğünde kadın ve erkek arasında fark yoktur.

Bkz. el-Mevsuatü'l-kuveytiyye, 41. cilt, s. 34 vd. özetle.

(Soner Duman /06.Ağustos.2017/Pazar)

Nafaka ile ilgili zaman zaman başka hususlara da inşaallah temas edeceğim.


https://m.facebook.com/groups/1640469562926185?view=permalink&id=1712695555703585
 

Son mesajlar