Kütahya'nın Coğrafi Konumu ve Ormanları

Strong

Sp Kullanıcı
1 Mar 2018
259
27
1-KÜTAHYA' NIN KONUMU VE KOMŞULARI:

Kütahya ve çevresi, Ege Bölgesinin (İç Batı Anadolu) bölümünde yer alır. Ege Bölgesinin bu bölümü, İç Anadolu Bölgesiyle asıl Ege Bölgesi arasında bir eşik durumundadır. Eşiğin bariz karakteri ortalama yüksekliği 1200 metre civarındaki yaylalardan ibaret oluşudur. Bu sebepden coğrafya diliyle "Kütahya Yaylaları" diye anılır.
Kütahya, kuzeyinde Bursa, kuzey doğusunda Bilecik, doğusunda Eskişehir ve Afyon, güneyinde Uşak, batısında Manisa ve Balıkesir illerimizle çevrilidir.
38° 70’ ve 39° 80’ kuzey enlemleri ile 29° 00’ ve 30° 30’ doğu boylamları arasında yeralan Kütahya İli 11 875 km2 lik yüzölçümüyle Türkiye topraklarının % 1.5 ’nu kaplamaktadır.


2-KÜTAHYA' NIN YÜZEY ŞEKİLLERİ:

Kütahya, dağların ve platoların ağırlıkta olduğu bir topoğrafik yapıya sahiptir. Topraklarının % 57,5 ini dağlar, % 11 ini ovalar, % 31,5 ini de platolar oluşturmaktadır.



3-KÜTAHYA' NIN DAĞLARI:

Kütahya' da bulunan başlıca dağlarımız şunlardır:

- İl merkezinin hemen güneyinde bulunan Yellice Dağı (1764 mt) ve Gümüş Dağı (1901 mt)
- İlin kuzeyinde bulunan Yeşil Dağ (1533 mt)
- İlin batısında bulunan Eğrigöz Dağı (2181 mt)
- İlin doğusunda bulunan Türkmen Dağı (1829 mt)
- Murat Dağı (2312 mt)
- Şaphane Dağları (2121 mt) ve Simav Dağı (1800 mt)



4-KÜTAHYA' NIN OVALARI:

İlin önemli ovaları Kütahya, Köprüören, Tavşanlı, Altıntaş, Aslanapa, Gediz, Simav ve Örencik ovalarıdır.

Kütahya ovası deniz seviyesinden ortalama 930 metre yüksekliktedir. kuzeybatı-güneydoğu ucu arasındaki mesafe 25 km. 'dir. En geniş yeri 5,5 km en dar yeri 1 km 'dir. 93 km2 'lik bir alanı kaplıyan ova, eski ve yeni alüvyonlardan oluşur. Ovanın suları Porsuk Çayı ve kolları tarafından Karadenize akıtılır.
Kütahya ovası, batısındaki Yoncalı çukurluğunda hafif tepelik bir eşik ile ayrılır. Yoncalı çukurluğunun orta kısmında kuzey-güney yönünde uzanan kırık hattı boyunca yer yer sıcak çamur ve sıvak su kaynakları mevcuttur.
Köprüören ovası, Kütahya ovasının kuzeybatısındadır. Uzunluğu 6 km, genişliği 4 km 'dir. Rakımı 1000 metre olan ovayı felent çayı sulamaktadır.
Tavşanlı ovası, diğer ovalardan daha alçaktır. Deniz seviyesinden yüksekliği 840 metredir. Akarsu ağının sıklığı, Tavşanlı ovasını doğu kesminde fazla girintili çıkıntılı olmasına sebep olmuştur.
Örencik ovası, ilin kabaca orta kesimindeki bir çöküntü alanına yayılan bu ova, Aslanapa ovasından bir eşikle ayrılır. Bu ovadan Koca Su çayı kaynaklanır.
Simav ovası, ilin güneybatısında yer alır. Ovanın taban yüksekliği 800 metredir. İl sınırlarında da devam eden ovanın uzunluğu 15,5 km, genişliği 9 km dir.



5-KÜTAHYA' NIN AKARSU VE GÖLLERİ:

Kütahya topraklarının büyük bölümünün dağlık alanlardan oluşması, Ege, Marmara ve Karadenize dökülen bazı akarsuların doğduğu yer olma özelliğini kazandırmıştır. İl topraklarının çoğunluğu susurluk havzasında bulunmaktadır. Diğer kesimlerde ise Sakarya ve Gediz havzalarına girer.
Kirmasti, Koca su (Adırnaz), Kocaçay ve Simavın suları Marmara Denizine, Felent ve Porsuk çayının suları Sakarya nehri vasıtasıyla Karadenize, Gediz çayı ise Ege Denizine dökülür.
Porsuk çayı Murat Dağının kuzey doğusundan doğar. İl topraklarındaki en uzun nehirdir.
Gediz çayı Batı Anadolu' nun ikinci önemli suyudur. Murat ve Eğrigöz dağlarının eteklerinden doğar.
Koca su Gediz ilçesinin doğusundan, Murat dağının kuzeyindeki bölgeden kaynaklanır. Tavşanlı' da il topraklarını terk eder.
Koca çay, Simav 'ın kuzeyinden doğar, Emet çayına katılır.

Akarsuların debileri yüksek debilere erişmez. Porsuk 8,1 m3/sn ve Koca su ise 6,5 m3/sn dir. Bunun yanı sıra akarsularda rejim düzensizliği dikkat çekicidir. Akarsuların beslenmesinde yeraltı suları da rol oynar.

Kütahya' da bulunan tek doğal göl Simav gölüdür. Simav' ın kuzeybatısında 5 km2 lik bir alana sahip olan gölün bir bölümü sazlık ve bataklıktır. Bunun dışında yapay oluşturulmuş baraj gölleri vardır. Bunlar:

a) Porsuk Baraj Gölü: Sulama ve taşkın önleme amaçları için Porsuk çayı üzerine kurulmuştur. Bir bölümü Eskişehir il sınırları içinde yer alır. Yüksekliği 49,70 metre ve su depolama hacmi 525 milyon m3 dür.

b) Enne Baraj Gölü: Porsuk çayının bir kolu olan Felent çayı üzerine kurulan Enne barajından içme suyu olarak yararlanılmaktadır. Temelden yüksekliği 24,50 metre ve su depolama hacmi 7 milyon m3 dür.

c) Kayaboğazı Baraj Gölü: İçme ve sulama amaçlı kullanılmaktadır.

d) Söğüt Barajı Gölü: İçme ve sulama amaçlı kullanılmaktadır.

e) Çavdarhisar Baraj Gölü: İçme ve sulama amaçlı kullanılmaktadır. Bunların dışında Pazarlar, Çalköy, Belkavak, Sofular, Karagür, Çerte ve Kuruçayda birer gölet mevcuttur. Kızık ve Altıntaş' da baraj yapımları devam etmektedir.


6-KÜTAHYA' NIN BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Bitki örtüsü bakımından Kütahya ve çevresi Akdeniz, Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinin bitki örtüsü özlliklerinden üçünü birden üzerinde taşır.
İlde ormanlar yaygındır. Ormanlarda görülen ağaç türleri daha çok karaçam, meşe ve ardıçtır.
Ormanlar özellikle platolarda görülür. Bu platolarda iklim şartlarına en iyi uyum sağlayan ağaç türü olan karaçam il ormanlarında yaygın bir şekilde görülür. Karaçam ormanlarının en iyi geliştiği yerler Yellice dağı ile Gümüş dağı eteklerinde yer alan platolardır.
Karaçam ormanları bu dağlık kütleleri çevreleyen plotalarda kesintisiz yayılır ve doğudaki yüksek plotaları kaplayan ormanlarla birleşir. Karaçam ormanları arasında bazı platolarda yer yer meşe türleri karışsa da özellikle Gümüş dağının doğu eteklerindeki yüksek platolarda karaçam saf bitki örtüsü olarak görülür.
Ormanların alt kesimlerini kaplayan ağaç türü ise ardıç ve daha aşağı kesimlerde meşedir. Toprak örtüsünün zayıfladığı yerlerde meşenin yerini ardıç çalılıkları alır. Saçlı meşe, mazı meşesi, Lübnan meşesi görülen türlerdir.
Kütahya' nın ikliminde görülen çeşitliliği, iklimine bağlı olarak bitki örtüsünde de görmek mümkündür. Bitki örtüsünü dört bölümde inceleyebiliriz.

a) Yarı nemli ormanlar sahası: Yellice, Gümüş, Türkmen dağı kuzey yamaçları ve bilhassa vadi içlerinin bitki örtüsüdür. Ancak Yellice dağının kuzey yamaçları ile 1500 metre üzerinde kalan kesimlerinde bu ormanlar şehre yakın olduğu için büyük ölçüde tahrip edilmiştir.

b) Kuru orman sahası: Kuru ormanlar Kütahya ve çevresindeki bitki örtüsünün esasını teşkil ederler. Dağların 1500-1600 metreden yüksek yerlerinin haricinde bölgenin hemen tamamında yaygındırlar. Kuru ormanların hakim ağaç türleri karaçam, meşe ve ardıç türleridir.

c) Kuru ormanlar sahasının sınırlı kesimlerinde kendini gösteren kızılçam toplulukları ile bazı bitki türleri Kütahya ve çevresinin bitki örtüsünün ayrı bir özelliğini teşkil eder.

d) Köprüören ve Kütahya ovaları ile Yeşildağ kütlesi güneyindeki tepelik saha arasında kalan yaylalar bugün bitki örtüsünden mahrum step görünümündedir. Bunun nedeni çevrede köylerin sık olması ve toprakların kahverengiliğindendir.



7-KÜTAHYA' NIN TEKTONİK YAPISI:

Simav ve Emet çevresi ile Merkez ilçenin güneybatısında sık sık depremlere neden olan tektonik çukurlar ve kırık dizisi içinde, diğer kesimler ise ikinci ve üçüncü derecede deprem bölgeleri içinde yer alır.



8-KÜTAHYA' NIN İKLİMİ:

Kütahya' nın iklimi Ege, Marmara ve İç Anadolu arasında "geçiş iklimi" özelliğini gösterir. İkliminde her üç iklim tipinin özelliklerini görmek mümkündür. Sıcaklık şartları daha çok İç Anadolunun karasal iklim şartlarını andırmakta ise de sep ikliminin dışında kalır. Kurak iklim ile nemli iklim arasındaki "geçiş iklimi" tipine girer.

Kütahya' da ortalama sıcaklık ölçümleri aylara göre değişir. Yıllık ortalaması 10,6 oC 'dir. Yüksekliği 1000 metrenin altında olan ovalar Kütahya 'nın en ılıman yerleridir. Buralardan yaylalara ve dağlık kesime doğru girdikçe sıcaklık yavaş ve düzenli bir biçimde azalma gösterir.



9-KÜTAHYA' NIN YAĞIŞ DURUMU:

Kütahya' da yıllık ortalama yağış miktarı 568 mm' yi bulur. Ancak bu değer bazı yerlerde azalırken bazı yerlerde ortalamanın üzerine çıkar. İlin genelinde yağışlar 400 ile 1100 mm arasında değişir. Farklılığın en önemli nedeni yükseklik farklarıdır.
En çok yağış alan yerler Gümüş, Yellice, Yeşil ve Türkmen dağlarıdır.
Alçak yaylalar ile ovalık alanlar ilin az yağış alan kesimleridir. Bunların yağış ortalaması 400-600 mm arasında değişir.

En yağışlı ay Aralık, en kurak ay Ağustos' dur. Eylül ile birlikte yağışlar artmaya başlar ve en yüksek seviyeye Aralık ve Ocak ayında erişir. Yağışların % 38,8 kış mevsiminde, % 29,4 ilk baharda, % 19,3 sonbaharda, % 12,5 yaz aylarında görülür.

Kütahya' nın rakımının yüksek oluşu ve kış sıcaklık değerlerinin düşük oluşu kar yağışlarını olağan getirmektedir. İlimizde 19 gün kar yağışlı geçer. Kar yağışı en çok Ocak, Şubat ve Mart aylarında görülür. İlin karla örtülü olduğu günler ortalaması 31 gündür.



10-KÜTAHYA' NIN RÜZGARLARI:

Kütahya' da hakim rüzgar yönü kuzeydir. Yıldız adı verilen kuzey rüzgarı her yıl ortalama 2944 kez görülür. Bunu karayel (kuzeybatı) izler. Daha sonra lodos (güneybatı) rüzgarı görülür. Ortalama rüzgar hızı 1,7 m/sn' dir. Ölçülen en yüksek rüzgar hızı 27,6 m/sn ile karayele aittir.

KÜTAHYA' NIN ORMANLARI

1-DOMANİÇ ORMANLARI:
Domaniç Kütahya' nın kuzeyinde, Marmara Bölgesi ile Ege Bölgesinin birleştiği yerde bulunmaktadır. "Geçiş İklimi" bölgesinde yer aldığı için bol yağış alır. Bu nedenle bölge ormanlık bir yapıdadır.

Türkiye ve dünyanın önde gelen ağaç bilimcilerinin 70 kadarının yapmış olduğu incelemeler sonucunda çok engin bir bitki örtüsünün olduğu, dünyada yalnızca bu bölgede görülen ağaç türlerine sahip olduğu görülmüştür. Sürüngen Ardıç ve Şenaryon Çamı (Pinus Şanaryon) bunlardan bir kaçıdır.
Bölge Osmanlı Devletinin doğumuna beşiklik etmiştir. 13.yüzyılda Anadolu Selçuklu Devletine bağlı bir "uç beyi" olan Ertuğrul Gazi, Domaniç' i bir yaylak olarak seçmiş, yazlarını buraların serin yaylalarında yemyeşil çam ormanlarının gölgesinde geçirmiştir.
Buradaki ormanlarda zengin bitki örtüsünün yanında, anıtsal değerde bir kaç asırlık tarihi ağaçların da bulunması bölgenin özel olarak koruma altına alınmasını gündeme getirmiştir.

Osmanlı Beyliğinin kurucusu olan Ertuğrul Gazi' nin annesi Halime Hatun' un türbesinin Domaniç' in Çarşamba köyünde olması buranın önemini artırmaktadır. Her yıl düzenli olarak kutlanan Halime Hatun' u anma törenleri eylül ayının ilk haftasında yapılmaktadır.

İlçe merkezindeki Sarıkız ve Ebe Çamlığı yörede mesire yeri olarak kullanılmaktadır
Mızık Çamı: Domaniç' in Domur Köyü yakınlarındadır. Rivayete göre Osman Gazi' nin bebek beşiğinin kurulduğu ağaçtır. Zaman içinde kuruyan ağaç, Kütahya Milli Parklar Başmühendisliği tarafından koruma altına alınmıştır. Mızık Çamı' nın yeniden ayağa kaldırılması için gerekli çalışmalar yapılmaktadır.


2-GÖLCÜK YAYLASI VE DİĞER YAYLALAR:

Simav' ın en büyük mesire yeridir. 1450 metre yükseklikte Simav-Emet karayolu üzerinde yer alır. Ortasında suni göl bulunmaktadır. Yemyeşil ormanlarla kaplı, içme suyu mevcut olup kamp ve dinlenme yeri olarak mükemmeldir.

Kütahya genel olarak deniz seviyesinden yüksek olduğu için, Gölcük yaylası gibi bir çok yaylası vardır. Yükseklikleri 1200 ile 1500 metre arasında değişen Emet' de Sarıalan, Kirazlı, Tetik, Kavaklı, Alaçlı, Alanoluk, Başmaklı, Sümbüllüdere, Aslanapa' da Emrez, Domaniç' de Dere, Çarşamba, Eğridere, Bileylik, Kocayyala ve Üçtepeler, Simav' da Çeyrekçi, Dokuzcan ve Gökokuluk yayları mevcuttur.

Kütahya geçiş iklimindeki konumu yüzünden zengin bitki örtüsüne sahiptir. Yine aynı nedenden bitki türleri de oldukça zengin ve çeşitlidir. Bu durum Kütahya' nın yaban hayatını zenginleştirmiştir.

3-MURAT DAĞI:
Gediz' e 30 km mesafedeki Murat dağı, 2312 metre yüksekliğindedir. Kestane, meşe ve çam ormanlarında meydana gelen çok zengin bir orman kuşağına sahiptir. Kamp, dinlenme ve mesire yeri olarak mükemmeldir. Manzarası güzel, havası temizdir. Murat dağında piknik yerlerinin ve dinlenme alanlarının yanı sıra termal kaplıca kaynaklarında kür merkezi ve bungalovlar vardır.

4-HIDIRLIK:
Kütahya il merkezinde bulunan Hıdırlık tepesi halk tarafından mesire yeri olarak kullanılmaktadır. Burada Selçuklu döneminden kalma birde mescit vardır. Yaklaşık 750 yıllık bir mazisi bulunan ve Kütahya' yı fetih eden Selçuklu beylerinden Hezar Dinarı tarafından yaptırılan mescit, 1984 yılında Kütahya' nın mümtaz simalarından ressam Ahmet Yakupoğlu tarafından restore edilip, çinilerle süslenmiştir. Çevresi de piknik yeri olarak alt yapısıyla yeniden tanzim edilmiştir.

5-ÇAMLICA:
İl merkezine 5 km mesafedeki çam ağaçlarıyla kaplı alan, orman işletme müdürlüğünce yapılan piknik yerleri, soğuk suları, temiz havası ve manzarasıyla çevre halkına hizmet veren geniş bir mesire yeridir. Kütahya' lıların sıcak yaz günlerinde çok rağbet ettikleri bir yerdir. Bilhassa tatil günlerinde dolar taşar.

6-PORSUK BARAJI:
Kütahya-Eskişehir yolunun 20 km sinde başlayan baraj gölü, yaz aylarında uğrak mesire yeridir. Olta balıkçılığının yapılabildiği barajda kayıklarla gezinti yapmakta mümkündür. Zaman zaman göçmen kuşlara da ev sahipliği yapan barajın hemen yanında başlayan Frig Vadisi mağaraları da barajın önemini artırmaktadır.

7-ENNE BARAJI:
İl merkezinden 27 km mesafedeki baraj taşkınlardan koruma ve sulama amaçlı yapılmıştır. Ancak son yıllarda dinlenme, piknik ve amatör avcılığın da yapıldığı bir mesire yeri olarak ilgi görmektedir.

8-AĞAÇKÖY REGÜLATÖRÜ:
İl merkezine 15 km mesafedeki Ağaçköy' de DSİ tarafından yaptırılan regülatör bir mesire yeri haline gelmiştir. Buradaki piknik yerleri ve oyun alanları halka hizmet vermektedir. Burada sazan, kızılkanak, yayın ve dargın balıkları avlamak mümkündür.

9-ANA SULTAN:
Kütahya il merkezine 24 km mesafede Afyon yolu üzerindedir. Çevre düzenlemesi orman işletmesi tarafından yapılmış olan merkez şu anda Kütahya Milli Parklar Başmühendisliği tarafından ağaçlandırılmakta ve korunmaktadır. Restorasyonu ünlü ressam Ahmet Yakupoğlu tarafından yapılan Ana Sultan Türbesi' de merkezin önemini artırmaktadır.

10-KURUÇAY GÖLETİ:
Tavşanlı' ya 5 km mesafedeki Kuruçay Göleti temiz çevresi ile asıl işlevinin yanı sıra mesire yeri olarak da kullanılmaktadır.

11-VAKIF ORMANLARI:
Kütahya-Tavşanlı yolunun 30. km cişvarında sola dönerek ulaşılan alan, 1988 yılında tescil edilmiştir. Vakıf Ormanları, "Ehrami Karaçamların (Piramidal Karaçam)" orman olarak bulunduğu dünya üzerindeki son yerdir. Vakıf Ormanları "Tabiat koruma alanıdır."

12-1000 YILLIK KESTANE AĞACI:
Merkez Kumarı Köyünde yapılan inceleme sonucu Boyocıolan mevkiinde üç adet kestane ağacı tescil edilmiştir (Anıtsal-tarihi değeri belgelenmiştir). Bunlardan bir tanesi çok ilginç bir gelişme göstermiştir. 1000 yıllık olan ve halen meyve veren bu kestane ağacının çevresi 8 metre, yüksekliği 25 metreyi bulmaktadır. Her üç ağaç da koruma altına alınmıştır.

13-TOY KUŞLARI:
Anadolu' nun en iri kuşları oaln toy kuşlarının nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadırç Avrupa ve Türkiye' deki tek üretme sahaları Kütahya-Altıntaş arasındadır. Koruma altına alınan ve uçarken kanat açıklığı 170 cm' yi bulan toy kuşları, çevre halkı tarafından da özenle korunmaktadırç Söz konusu alan, Kuyucak, Yalnızsaray ve Pusan köyleri arasındadır.

14-GEYİK ÜRETME İSTASYONLARI:
Kütahya' da üç alan, merkez alt komisyonunun ve milli parlar başmühendisliği tarafından "Geyik Üretme ve Koruma" alanı olarak tahsis edilmiştir. Bunlar Sabuncupınar, Gediz Murat dağı ve Şaphane dağlarıdır. Düzenli olarak kontrol edilen bu sahadaki geyik neslinin yeniden çoğaltılmasına çalışılmaktadır.

15-KARA AVCILIĞI:
Kütahya av turizmi açısından da önemli bir merkezdir. Topraklarının önemli bir kısmı orman olan Kütahya, dolayısıyla zengin bir yaban hayatına sahiptir. Av mevsimi dahilinde ilde tavşan, tilki, kurt ve domuz avı yapılmaktadır.
Kuş avcılığı açısından da Kütahya önemli bir zenginliğe sahiptir. İlde yaban ördeği, yaban kazı, sülün, keklik gibi kuş türleri avlanmaktadır.


 

Son mesajlar