Ebu Hüreyreden (r.a.) rivayet edildiğine göre Rasulüllah (s.a.s.) şöyle buyurdu:
"Allahın 99 ismi vardır, yüzden bir eksik. Kim bunları sayıp benimserse (ihsa) cennete girer."
(Buhari, Tevhid,12; Müslim, Zikir, 5.)
Açıklama
Buhari, hadisin bap başlığında ihsa kelimesinin hıfz manasına geldiğini açıklar. Nitekim hadisin bazı tarikleri, hıfz (ezberlerse) diye başlar ve O tektir, tek olanı sever. (Buhari, Deavat, 68.) cümlesi ile nihayet bulur.
Esma-i hüsna tabiri, Allahın en güzel isimleri anlamında kullanılır. Hadiste geçen sayıp benimsemek (ihsa) veya ezberlemek (hıfz) kelimesi, esma-i hüsnayı tanıyıp manalarını anlamak, doğru bir Allah tasavvuru ve uluhiyet inancı gereği ruhi yetkinlik kaydetmek diye yorumlanır.
Esma-i hüsna tabiri Kuran-ı Kerimde şöyle geçer: "Allah, kendisinden başka ilah olmayandır. En güzel isimler Ona mahsustur." (Taha, 20/8.); O, takdir ettiği gibi yaratan, örneği olmadan canlıları var eden, biçim ve özellik veren Allahtır. En güzel isimler Onundur. Göklerde ve yerde olanlar Onun şanını yüceltmektedirler. O galiptir, hikmet sahibidir. (Haşr, 59/24.) Ayrıca, "En güzel isimler Allahındır. O hâlde Ona o güzel isimlerle dua edin!" (Araf, 7/180.) buyuran Yüce Rabbimiz, Esma-i hüsna ile niyazda bulunulmasını emreder. Tirmizi rivayetinde yer alan esma-i hüsna şöyle sayılır (bkz. Tirmizi, Deavat, 83; Beyhakî, el-Esmâ ves-sıfât, s. 4 vd.; Muhammed Acâc el-Hatîb, Fî rıhâb-i esmâillâhil-husnâ ve sıfâtihil-ulyâ: Adedühâ maânîhâ dilâlâtühâ ve mâ verade fîhâ, s. 12 vd.; Bekir Topaloğlu, Esmâ-i Hüsnâ, DİA, XI, 414-415.):
Esma-i hüsna, 99 rakamıyla sınırlı değildir. Nitekim verilen bu isimler içinde Kuranda geçmeyenler olduğu gibi, Kuranda geçip burada yer almayanlar da vardır.
Allah Teala hakkında yücelik ifade eden esma-i hüsna, kulların gönüllerinde saygı hissi uyandırır, huzur ve sükûn verir, lütuf ve rahmet ümidi telkin eder. Allah için vacip, caiz ve mümteni olan sıfatları içermesi sebebiyle Onu tanıma hakkında bilgi ve bilinç kazandırır.
Esma-i hüsna, Allahın zatını niteleyen zati isimler ile kâinatla ilgisini belirten kevni isimlerden oluşur. Mesela Cebbar (iradesini her durumda yürüten, yaraları sarıp dertlere derman olan, iyileştiren) ismi zati, yani Allaha has olan isimler için bir örnek teşkil eder. 99 ismin yarısı bu gruba girer. Muhyi (can veren) ise kevni isimler arasındadır. Kevni isimler, Allahın bütünüyle kâinat ve özellikle insan üzerindeki etkinliğini (taallukunu) dile getirir. Ayrıca insanla ilgili olan isimler vardır. Halim gibi bu gruba giren isimler, teenni ile hareket edip hilim göstermek suretiyle Müslümanın kişisel ve sosyal hayatına yansımalıdır. Böylelikle esma-i hüsnayı sayıp benimsemek, iman, amel ve ahlak düzeyinde gerçekleşmiş olur.
Bazı hadislerde ism-i azam (Allahın en büyük ismi) ile dua edildiğinde, bu duanın mutlaka kabul edileceği bildirilir. (Ebu Davud, Vitr, 23; Tirmizi, Deavat, 64-65, 100; Nesai, Sehv, 58; İbn Mace, Dua, 9.)
İsm-i azamın hangisi olduğu açık olmamakla beraber, farklı hadislerde Allah, Rahman, Rahim, el-Hayyül-kayyum, Bedius-semavati vel-ard, Zül-celali vel-ikram isimleri, ism-i azam olarak geçer.
Hadisten Öğrendiklerimiz
Esma-i hüsnayı ezberlemek, onları sayıp tekrarlamak değil, manalarını anlayıp doğru bir Allah tasavvuru ve uluhiyet inancına sahip olmak demektir.
Bu anlamda esma-i hüsnayı belleyip öğrenen kul, Allahı gereği gibi tanıyıp sağlam iman ve ahlak sahibi olduğundan cennetliktir.
Esma-i hüsna zikredilerek yapılan dualar kabule şayandır.
Yazan Prof. Dr. Zekeriya Güler / Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi
"Allahın 99 ismi vardır, yüzden bir eksik. Kim bunları sayıp benimserse (ihsa) cennete girer."
(Buhari, Tevhid,12; Müslim, Zikir, 5.)
Açıklama
Buhari, hadisin bap başlığında ihsa kelimesinin hıfz manasına geldiğini açıklar. Nitekim hadisin bazı tarikleri, hıfz (ezberlerse) diye başlar ve O tektir, tek olanı sever. (Buhari, Deavat, 68.) cümlesi ile nihayet bulur.
Esma-i hüsna tabiri, Allahın en güzel isimleri anlamında kullanılır. Hadiste geçen sayıp benimsemek (ihsa) veya ezberlemek (hıfz) kelimesi, esma-i hüsnayı tanıyıp manalarını anlamak, doğru bir Allah tasavvuru ve uluhiyet inancı gereği ruhi yetkinlik kaydetmek diye yorumlanır.
Esma-i hüsna tabiri Kuran-ı Kerimde şöyle geçer: "Allah, kendisinden başka ilah olmayandır. En güzel isimler Ona mahsustur." (Taha, 20/8.); O, takdir ettiği gibi yaratan, örneği olmadan canlıları var eden, biçim ve özellik veren Allahtır. En güzel isimler Onundur. Göklerde ve yerde olanlar Onun şanını yüceltmektedirler. O galiptir, hikmet sahibidir. (Haşr, 59/24.) Ayrıca, "En güzel isimler Allahındır. O hâlde Ona o güzel isimlerle dua edin!" (Araf, 7/180.) buyuran Yüce Rabbimiz, Esma-i hüsna ile niyazda bulunulmasını emreder. Tirmizi rivayetinde yer alan esma-i hüsna şöyle sayılır (bkz. Tirmizi, Deavat, 83; Beyhakî, el-Esmâ ves-sıfât, s. 4 vd.; Muhammed Acâc el-Hatîb, Fî rıhâb-i esmâillâhil-husnâ ve sıfâtihil-ulyâ: Adedühâ maânîhâ dilâlâtühâ ve mâ verade fîhâ, s. 12 vd.; Bekir Topaloğlu, Esmâ-i Hüsnâ, DİA, XI, 414-415.):
Esma-i hüsna, 99 rakamıyla sınırlı değildir. Nitekim verilen bu isimler içinde Kuranda geçmeyenler olduğu gibi, Kuranda geçip burada yer almayanlar da vardır.
Allah Teala hakkında yücelik ifade eden esma-i hüsna, kulların gönüllerinde saygı hissi uyandırır, huzur ve sükûn verir, lütuf ve rahmet ümidi telkin eder. Allah için vacip, caiz ve mümteni olan sıfatları içermesi sebebiyle Onu tanıma hakkında bilgi ve bilinç kazandırır.
Esma-i hüsna, Allahın zatını niteleyen zati isimler ile kâinatla ilgisini belirten kevni isimlerden oluşur. Mesela Cebbar (iradesini her durumda yürüten, yaraları sarıp dertlere derman olan, iyileştiren) ismi zati, yani Allaha has olan isimler için bir örnek teşkil eder. 99 ismin yarısı bu gruba girer. Muhyi (can veren) ise kevni isimler arasındadır. Kevni isimler, Allahın bütünüyle kâinat ve özellikle insan üzerindeki etkinliğini (taallukunu) dile getirir. Ayrıca insanla ilgili olan isimler vardır. Halim gibi bu gruba giren isimler, teenni ile hareket edip hilim göstermek suretiyle Müslümanın kişisel ve sosyal hayatına yansımalıdır. Böylelikle esma-i hüsnayı sayıp benimsemek, iman, amel ve ahlak düzeyinde gerçekleşmiş olur.
Bazı hadislerde ism-i azam (Allahın en büyük ismi) ile dua edildiğinde, bu duanın mutlaka kabul edileceği bildirilir. (Ebu Davud, Vitr, 23; Tirmizi, Deavat, 64-65, 100; Nesai, Sehv, 58; İbn Mace, Dua, 9.)
İsm-i azamın hangisi olduğu açık olmamakla beraber, farklı hadislerde Allah, Rahman, Rahim, el-Hayyül-kayyum, Bedius-semavati vel-ard, Zül-celali vel-ikram isimleri, ism-i azam olarak geçer.
Hadisten Öğrendiklerimiz
Esma-i hüsnayı ezberlemek, onları sayıp tekrarlamak değil, manalarını anlayıp doğru bir Allah tasavvuru ve uluhiyet inancına sahip olmak demektir.
Bu anlamda esma-i hüsnayı belleyip öğrenen kul, Allahı gereği gibi tanıyıp sağlam iman ve ahlak sahibi olduğundan cennetliktir.
Esma-i hüsna zikredilerek yapılan dualar kabule şayandır.
Yazan Prof. Dr. Zekeriya Güler / Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi