Az Kelime Kullaniyoruz

NoktA

Sp Kullanıcı
21 Mar 2017
4,419
513
Refik Halid Karay bu yazıyı 1943'te yazmış.
Ya bugünleri görseydi?

Günler Geçerken!

AZ KELİME KULLANIYORUZ

Bir kır gezintisi yaptığımız sırada herkes birbirine: “Aman şu ağaca bakın, ne güzel!" — “Hele bu otlar nasıl da kabarmış!” — “Şu bahçedeki penbeli beyazlı çiçeklerin keyfini gördünüz mü?’’ gibi öteyi, beriyi göstererek duyduğu tatlı heyecana ortak arıyordu. Ben düşünüyorum. Niçin bu kadar bilgisiz, belirsiz, örtülü konuşuyor, niçin her gösterdiğimizin adını söylemiyorduk? Meselâ, beğenilen ağaç, bir kirazdı; otlar, yonca, çiçekler ise şebboy idi. Çoğumuz bunları bildiğimiz halde umumî isimlerini söyleyip geçiştirmek âdetine kapılıyor, yanımızdaki çocuklara kötü bir örnek veriyorduk.

Dilimiz bu yüzden zayıflıyor, gittikçe daralıyor; ayrıca yeni nesilde hayat bilgisi kelime bakımından acınacak derecede yoksullaşıyor. Çocuklarımız, hattâ delikanlılar bir bahçeye girdiler mi orada "çiçek” görüyorlar; ayrı ayrı hiç birine isim veremiyorlar. Balıkçının tezgâhında “balık” vardır; hangisi istavrit, hangisi izmarittir, seçmelerine imkân yok. Hattâ lüferle uskumruyu bile ayırdedebileceklerine güvenemem Kalkan yavrusu ile pisi arasındaki farkı değme büyükler de sezemezler ya! Bu dikkatsizlik, hiçe sayma, umumî isim kullanma merakı konuşma ve yazı dilimizi çok geçmeden bir çocuk lisanına çevirecek! Gazetelere bakınız: Birkaç yüz kelime ile “idarei maslahat” edilmektedir. Ne yazılar okuyorum ki içinde “şal” ile “atkı” ayni mânada kullanılmıştır; “bakraç” veya “ibrik” yerine “güğüm”; “minder” yerine "sedir” denilmiştir: kundaktaki çocukların bellerine sarılan “paska”, hatırlanamadığı için tarifle anlatılmaktadır. öbür taraftan makalelerde muharririn diline bir kelime takıldı mı biteviye tekrarlanıp durmakta; Fransızcada “sinonim” Osmanlıcada ‘müteradif”, şimdiki Türkçede, sanırım “anlamdaş” denilen benzer kelimeleri aramak, bulmak zahmettin e kimse katlanmıyor. Savsaklık ve bilgisizlik içinde yüzüyoruz. Yeni kelime uyduralım derken eskileri kaybettiğimizin farkında mıyız?

İyi muharrir ve yüksek edip saydığım kusurları işlemekten sakınan, lisanı durmadan eşeleyen, unutmağa yüz tuttuğumuz kelimeleri dirilten ve bunları yerli yerinde kullanan hayırlı vatandaşa denir; “cici, koku, buva” kabilinden mahdut sözlerle yazana değil!





https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=559565647719986&id=100009996661084
 

Son mesajlar

Cevaplar
2K
Görüntüleme
59K