[h=1]İMÂM-I MÂLİK KİMDİR?[/h]
MÂLİKÎ MEZHEBİNİN ÖZELLİKLERİ
Öğrencilerinin rivayetlerinden ve mezhebin usulünü yazan âlimlerin ifadelerinden İmam Mâlikin hüküm istinbatında kitap, sünnet, icmâ, sahâbe kavli, örf ve âdet delilleri dışında kıyas, istihsan, mesâlih-i mürsele, sedd-i zerâi gibi ferî delillere de başvurduğu anlaşılmaktadır. İmam Mâlikin fıkhının en belirgin özelliği, Medine halkının uygulamasına (ameli ehl-i Medîne) çok önem vermesidir. O haber-i vâhidi kabul için, bu haberin Medinelilerin ameline muhalif bulunmamasını şart koşmuştur. Ona göre, Medinelilerin ameli mütevâtir sünnet mesabesindedir. Zira İmam Mâlik zamanındaki Medine tatbikatı, Hz. Peygamber döneminden tevâtür sayısının çok üzerinde topluluklar aracılığıyla intikal ettirilmiş uygulamalardır. Hz. Peygamber yaklaşık on yıl onların içinde yaşamış, onların örf ve âdetlerini görmüş, İslâmın ruhuna aykırı olanlarını ilga etmiş, bir kısmını düzeltmiş, diğer bir kısmını da olduğu gibi bırakmıştır. Şu halde bu uygulamanın (amelin) mütevâtir sünnet mesabesinde sayılması gerekir.
Mâlikî mezhebi iki yolla yayılmıştır. Bunlardan biri İmam Mâlikin yazdığı eserler, ikincisi de onun talebelerinin tedvîn ve eğitim faaliyetidir. Ülkenin çeşitli bölgelerinden özellikle de Mısır ve Kuzey Afrika tarafından gelen öğrenciler daha sonra bölgelerine dönerek İmam Mâlikin görüş ve fetvala- rını yaydılar. Sahnûnun (ö. 240/854) öncülüğünde tedvîn edilen ve İmam Mâlikin ve yakın öğrencilerinin görüşlerini toplayan el-Müdevvene isimli hacimli eser, Muvatta ile birlikte Mâliki mezhebinin temel iki kitabı sayılır.
Mâlikî mezhebi, önce Hicaz bölgesinde yayılmış, sonra İmam Mâlikin Esed b. Furât, Abdullah b. Vehb, Abdurrahman b. Kasım gibi talebeleri vasıtasıyla Mısır, Kuzey Afrika ve Endülüse yayılmıştır. Hatta, bu mezhep bir zamanlar İspanyada Endülüs Emevî Devletinin resmî mezhebi olmuştur. Günümüzde Mısırda, Kuzey Afrikada (Tunus, Cezayir, Fas), Sudanda Mâlikî mezhebi çok yaygındır. Hicaz bölgesinde ise, Mâlikîlerin sayısı oldukça azdır.
Kaynak: İslam İlmihali 1, TDV Yayınları, 2002
İMÂM-I MÂLİK KİMDİR? | İslam ve İhsan
İmam Mâlik bin Enes, Mâliki mezhebinin kurucusu, büyük müctehid ve muhaddis.
Mâlikî mezhebi, fıkıh ekollerinin kronolojik sıra itibariyle ikincisi olup, büyük hadis ve fıkıh bilgini Mâlik b. Enese nisbet edildiği için bu isimle anılmıştır. İmam Mâlik b. Enes, 93 (712) yılında Medinede dünyaya geldi. Orada yetişti. Medine o dönemde, Peygamberin hadisleri ve sahâbe ve tâbiûn fetvaları bakımından bir merkez idi. Mâlik b. Enes böylesine zengin bir ilim atmosferinde eğitim öğretim gördü. İbn Hürmüz, İbn Ömerin âzatlısı Nâfi, İbn Şihâb ez-Zührî, Yahyâ b. Saîd gibi tanınmış tâbiûn bilginlerinden hadis ve fıkıh dersleri aldı. Olgunluk çağına gelince, Medinede Mescid-i Nebevîde ders ve fetva vermeye başladı. Döneminde Medine fıkhının imamı olarak tanındı, etrafında geniş bir ilim halkası oluştu, öğrenciler yetiştirdi ve 179 (795) yılında vefat etti.
MÂLİKÎ MEZHEBİNİN ÖZELLİKLERİ
Öğrencilerinin rivayetlerinden ve mezhebin usulünü yazan âlimlerin ifadelerinden İmam Mâlikin hüküm istinbatında kitap, sünnet, icmâ, sahâbe kavli, örf ve âdet delilleri dışında kıyas, istihsan, mesâlih-i mürsele, sedd-i zerâi gibi ferî delillere de başvurduğu anlaşılmaktadır. İmam Mâlikin fıkhının en belirgin özelliği, Medine halkının uygulamasına (ameli ehl-i Medîne) çok önem vermesidir. O haber-i vâhidi kabul için, bu haberin Medinelilerin ameline muhalif bulunmamasını şart koşmuştur. Ona göre, Medinelilerin ameli mütevâtir sünnet mesabesindedir. Zira İmam Mâlik zamanındaki Medine tatbikatı, Hz. Peygamber döneminden tevâtür sayısının çok üzerinde topluluklar aracılığıyla intikal ettirilmiş uygulamalardır. Hz. Peygamber yaklaşık on yıl onların içinde yaşamış, onların örf ve âdetlerini görmüş, İslâmın ruhuna aykırı olanlarını ilga etmiş, bir kısmını düzeltmiş, diğer bir kısmını da olduğu gibi bırakmıştır. Şu halde bu uygulamanın (amelin) mütevâtir sünnet mesabesinde sayılması gerekir.
Mâlikî mezhebi iki yolla yayılmıştır. Bunlardan biri İmam Mâlikin yazdığı eserler, ikincisi de onun talebelerinin tedvîn ve eğitim faaliyetidir. Ülkenin çeşitli bölgelerinden özellikle de Mısır ve Kuzey Afrika tarafından gelen öğrenciler daha sonra bölgelerine dönerek İmam Mâlikin görüş ve fetvala- rını yaydılar. Sahnûnun (ö. 240/854) öncülüğünde tedvîn edilen ve İmam Mâlikin ve yakın öğrencilerinin görüşlerini toplayan el-Müdevvene isimli hacimli eser, Muvatta ile birlikte Mâliki mezhebinin temel iki kitabı sayılır.
Mâlikî mezhebi, önce Hicaz bölgesinde yayılmış, sonra İmam Mâlikin Esed b. Furât, Abdullah b. Vehb, Abdurrahman b. Kasım gibi talebeleri vasıtasıyla Mısır, Kuzey Afrika ve Endülüse yayılmıştır. Hatta, bu mezhep bir zamanlar İspanyada Endülüs Emevî Devletinin resmî mezhebi olmuştur. Günümüzde Mısırda, Kuzey Afrikada (Tunus, Cezayir, Fas), Sudanda Mâlikî mezhebi çok yaygındır. Hicaz bölgesinde ise, Mâlikîlerin sayısı oldukça azdır.
Kaynak: İslam İlmihali 1, TDV Yayınları, 2002
İMÂM-I MÂLİK KİMDİR? | İslam ve İhsan