İspanyada Endülüs Emevîlerinin yıkılışından sonra kurulan emirliklerin en kuvvetlilerinden biri. Suriyeden Yemene, Yemenden Endülüse göçen Benî Lahm kabilesi mensuplarından Endülüslü kumandan Muhammed bin Abbâdın oğlu Kadı Ebül-Kâsım Muhammed tarafından Kuruldu. 1023 (H. 414) de bağımsızlığını kazandı. 1095 (H. 488)e kadar devam etti.
Abbâdiler, İşbiliyye ve çevresinde hâkimiyet kurdular. Ebül-Kâsım Muhammedin vefatından sonra El-Mutedıd lakabıyla anılan oğlu Abbâd, pâdişâh oldu. El-Mutedıd, babasının, küçük berberî hanedanlarına karşı başlattığı savaşı sürdürdü. Hanedanlığın topraklarını büyük ölçüde genişletti. El-Mutedıd şâir olduğundan, edib ve şâirleri himâyesi altına aldı. Ölümünden sonra yerine oğlu El-Mutemid geçti.
El-Mutemid, saltanatının ilk yıllarında Benî Cevher hanedanlığını ortadan kaldırarak, Kurtubayı yönetimi altına aldı. Fakat diğer emirler gibi hıristiyan kralı Altıncı Alfonsoya vergi ödemek mecburiyetinde idi. Şâir olan El-Mutemid, mîzâcı İtibariyle çok hassas olup, ziyadesiyle dünyâya düşkündü. Sarayı, Endülüsdeki emirlerin sarayları arasında en lüksü idi.
Kastilla kralı Altıncı Alfonsonım komutanlarından Rodrigo Diaz de Bivar, 1089 senesinde Abbâdîlere hücûm ederek, büyük bir yenilgiye uğrattı ve Abbâdî topraklarının büyük kısmını ele geçirdi. Bunun üzerine El-Mutemid, Afrikada hüküm süren Murâbıtların pâdişâhı Yûsuf bin Tafşînden yardım istedi. Bu yardım, hanedanlığının sonu oldu. Bu tehlikeyi gören ve kendisini îkâz edenlere, El-Mutemid; Kaştâlede bir domuz çobanı olmaktansa, Afrikada bir deve güdücüsü olmayı yeğ tutarım cevâbını verdi.
Yûsuf bin Tafşîn, El-Mutemidin yardım davetini kabul edip, Endülüsün Ezzallâkâ mevkiinde Altıncı Alfonso ile karşılaştı ve emri altındaki yirmi bin kişilik orduyla mağlûb etti. Altıncı Alfonso canını zor kurtardı. Yûsuf bin Tafşîn, bu seferden sonra Afrikaya geri döndü. Fakat bir süre sonra İspanyanın verimli topraklarını ele geçirmek için müttefik sıfatıyla değil, fâtih sıfatıyla Endülüse geçti. 1090 (H. 483) senesi Kasım ayında Gırnatayı aldı. Bunu tâkib eden aylarda İşbiliyye ve diğer şehirleri de ele geçirdi. El-Mutemidi, Fasın Agmad kasabasına sürdü. Böylece bütün Endülüs müslümanları, Murâbıtların himayesine alındı. Son Abbâdî meliki olan El-Mutemid, hayâtının geri kalan kısmını Agmad kasabasında sefil ve acınacak bir hâlde geçirdi. Nihayet 1095 senesinde öldü.
[h=4]Abbâdî hükümdarları[/h]
<tbody>
</tbody>
1) El-Vesâîk; cild-7, sh. 232, 238
2) Endülüs târihi; cild-2, sh. 5, cild-3, sh. 76
3) Düveli İslâmiyye; sh. 25, 29, 48
Abbâdiler, İşbiliyye ve çevresinde hâkimiyet kurdular. Ebül-Kâsım Muhammedin vefatından sonra El-Mutedıd lakabıyla anılan oğlu Abbâd, pâdişâh oldu. El-Mutedıd, babasının, küçük berberî hanedanlarına karşı başlattığı savaşı sürdürdü. Hanedanlığın topraklarını büyük ölçüde genişletti. El-Mutedıd şâir olduğundan, edib ve şâirleri himâyesi altına aldı. Ölümünden sonra yerine oğlu El-Mutemid geçti.
El-Mutemid, saltanatının ilk yıllarında Benî Cevher hanedanlığını ortadan kaldırarak, Kurtubayı yönetimi altına aldı. Fakat diğer emirler gibi hıristiyan kralı Altıncı Alfonsoya vergi ödemek mecburiyetinde idi. Şâir olan El-Mutemid, mîzâcı İtibariyle çok hassas olup, ziyadesiyle dünyâya düşkündü. Sarayı, Endülüsdeki emirlerin sarayları arasında en lüksü idi.
Kastilla kralı Altıncı Alfonsonım komutanlarından Rodrigo Diaz de Bivar, 1089 senesinde Abbâdîlere hücûm ederek, büyük bir yenilgiye uğrattı ve Abbâdî topraklarının büyük kısmını ele geçirdi. Bunun üzerine El-Mutemid, Afrikada hüküm süren Murâbıtların pâdişâhı Yûsuf bin Tafşînden yardım istedi. Bu yardım, hanedanlığının sonu oldu. Bu tehlikeyi gören ve kendisini îkâz edenlere, El-Mutemid; Kaştâlede bir domuz çobanı olmaktansa, Afrikada bir deve güdücüsü olmayı yeğ tutarım cevâbını verdi.
Yûsuf bin Tafşîn, El-Mutemidin yardım davetini kabul edip, Endülüsün Ezzallâkâ mevkiinde Altıncı Alfonso ile karşılaştı ve emri altındaki yirmi bin kişilik orduyla mağlûb etti. Altıncı Alfonso canını zor kurtardı. Yûsuf bin Tafşîn, bu seferden sonra Afrikaya geri döndü. Fakat bir süre sonra İspanyanın verimli topraklarını ele geçirmek için müttefik sıfatıyla değil, fâtih sıfatıyla Endülüse geçti. 1090 (H. 483) senesi Kasım ayında Gırnatayı aldı. Bunu tâkib eden aylarda İşbiliyye ve diğer şehirleri de ele geçirdi. El-Mutemidi, Fasın Agmad kasabasına sürdü. Böylece bütün Endülüs müslümanları, Murâbıtların himayesine alındı. Son Abbâdî meliki olan El-Mutemid, hayâtının geri kalan kısmını Agmad kasabasında sefil ve acınacak bir hâlde geçirdi. Nihayet 1095 senesinde öldü.
[h=4]Abbâdî hükümdarları[/h]
Abbâdî hükümdarları | Tahta çıkış târihi |
Birinci Muhammed bin Abbâd | 1023 (H. 414) |
Abbâd el-Mutedıd | 1042 (H. 433) |
İkinci Muhammedel-Mutemid | 1069-1091 (H. 461-484) |
<tbody>
</tbody>
1) El-Vesâîk; cild-7, sh. 232, 238
2) Endülüs târihi; cild-2, sh. 5, cild-3, sh. 76
3) Düveli İslâmiyye; sh. 25, 29, 48