Ebu Hanife´nin Talebeleri

Ali

Sp Kullanıcı
15 Eyl 2017
5,923
10,677
Ebu Hanife´nin Talebeleri

MIS´AR BIN KIDAM
(152/769) EbuSeleme, hadis hafiziydi. Itimada $ayanligi sebebiyle Mushaf diyeanilirdi. Ebu Hanife ile cok beraber oldugu icin, Imam´in hayati ilealakali rivayetler umumiyetle bundan alinmi$tir. Halife HarunRe$id´in yaptigi kadilik teklifini, “Ben bir dirhemlik ali$veri$yapsam, evdekileri memnun edemiyorum. Kadilik nasil yaparim?“diyerek geri cevirmi$tir. Halife de, “Imkanim olsa, sohbetine yayagelir giderdim“ demi$tir. Mis´ar, Mekke-i mükerremede vefatetti.(Islam Hukuku Tarihi s.97/Prof.Dr.Ekrem Bugra Ekinci)

ZUFER B. HUZEYL (110-158/728-775)Ebu´l-Hüzeyl Züfer b. Hüzeyl b. Kays el-Anberi el-Basri. EbuHanife´nin en büyük talebelerinden. Isfahan asilli olup babasiHüzeyl Basra valisiydi. Önceleri ashab-i hadistendi, daha sonrare´ye meyletti. Ebu Hanife´den fikih tahsil etti. A´mes, Ismail b.Ebi Halid, Muhammed b. Ishak, Haccac b. Ertat ve baskalarindanrivayette bulundu. Ebu Hanife onu “talebelerinin kiyasi en iyibileni“ diye överdi. Ebu Hanife´nin bircok talebesi ondan sonraZüfer´den ders aldi. Basra´da yasadi, kadilik yapti ve orada vefatetti. Elde herhangi bir eseri olmamakla birlikte Hanefi kaynaklarinhemen hepsinde ondan iktibasta bulunmakta ve görüslerine yerverilmektedir.(Hanefi Fikih Alimleri s.13/Doc.Dr.Ahmet Özel)

AFIYE BIN YEZID BIN KAYS EL-KUFI(160/777) Kadi Afiye diye taninir. Imam Ebu Hanife´nin cokteveccühü olup, Afiye´nin mütelaasini almadan verdigi hükmütesbit etmezdi. Halife Mehdi zamaninda Kufe kadiligi yapti. HalifeHarun Re$id´e $ikayet edilip muhakeme icin huzuruna cikarildigindaHalife tesadüfen aksirinca, yanindakiler yerhamukellah dedi; fakatAfiye bir $ey demedi. Halife sebebini sorunca, “Elhamdulillahdemediniz?“ cevabini verdi. Bu söz Halifenin ho$una giderek Afiyevazifesine iade olundu. (Islam Hukuku Tarihi s.97/Prof.Dr.Ekrem BugraEkinci)

DAVUD TAI BINNASR (165/781) Ebu Suleyman Davud binNasr, Horasanlidir. İmam Ebu Hanife´den fikih ilmini tahsilettikten sonra, inzivayi tercih etmi$tir. Zuhd ve takvasiyla me$hurbir tasavvuf ehlidir. Tasavvuf ehlinden Ibrahim bin Ethem (162/779),$akik Belhi (194/810), Ma´ruf Kerhi (200/816), Halef bin Eyyub(215/830), Ebu Hamid Leffaf (240/854), Ebu Yezid Bistami (261/874)gibi me$hur zatlar da, Hanefi mezhebinde idiler. $akik, Imam Ebu ebuYusuf´un Halef de Imam Zufer ve Muhammed´in talebesi idi. (IslamHukuku Tarihi s.98/Prof.Dr.Ekrem Bugra Ekinci)

MUNEDDEL BIN HULLI (167/783)Esas ismi Amr olup, agabeyi Hibban ile beraber Imam Ebu Hanife´ninders halkasina mensup idi. Halife Mehdi her ikisine de izzet ve ikrametmi$tir. (Islam Hukuku Tarihi s.98/Prof.Dr.Ekrem Bugra Ekinci)

NUH B. EBI MERYEM (173/789) EbuIsme Nuh b. Ebi Meryem el-Kuresi el-Mervezi. Ebu Hanife´nintalebesi. Ebu Hanife ve Ibn Ebi Leyla´dan fikih, Haccac b. Ertat´danhadis, Kelbi´den tefsir ve Ibn Ishak´dan megazi okudu. Yahya b.Said, Ibn Cüreyc, Mukatil b. Hayyan, A´mes ve adi gecenhocalarindan rivayette bulundu. Ebu Hanife´nin fikih görüsleri,eser, nahiv, siir ve edebiyat konularinda ders verdigi meclislerininbulunmasi veya Ebu Hanife´nin görüslerini ilk toplayan kimseolmasi sebebiyle “Cami“ lakabiyla meshurdu. Merv´de kadilikyapti. Derin bir fikih alimi olmakla birlikte muhaddisler onu hadisuydurmaciligina varincaya dek tenkit ederler. (Hanefi Fikih Alimleris.13/Doc.Dr.Ahmet Özel)

KASIM B. MA´N (175/791) EbuAbdullah Kasim b. Ma´n b. Abdurrahman b. Abdullah b. Mesudel-Hüzeli el-Mes´udi el-Kufi. Ebu Hanife´nin talebesi. A´mes,Asim el-Ahvel, Hisam b. Urve, Yahya b. Said ve baskalarindanrivayette bulundu. Ondan da Ebu Nuaym, Ibn Mehdi, Mualla b. Mansurgibi alimler rivayette bulundu. Mehdi zamaninda Kufe´de kadilikyapmis olup hizmeti karsiliginda ücret almazdi. Fikih, Arapca vetarih konularinda mahirdi. Sika olup Sünen müellifleri onunrivayetlerine yer vermislerdir. En-Nevadir fi´l-luga adli bir eserivardir. (Hanefi Fikih Alimleri s.13.14/Doc.Dr.Ahmet Özel)

HAMMAD IBN IEBU HANIFE (176/793)Hammad Ibni Numan, Imam-i Azam Ebu Hanife (R.A.)´nin ogludur. Vebüyük bir fakih, vera sahibi bir alimdir. Hammad Ibni Numanhazretleri, Imam Ebu Yusuf (R.A.) tabakasindan bir fakihdir. HammadIbni Ebu Hanife, resmi görev de almi$ ve Kufe´de kadilik yapmi$tir.Hammad bin Numan, hicri 176 (miladi 793) senesinde vefat etmi$tir.Hammad bin Numan´in oglu (yani Imam-i Azam Ebu Hanife´nin torunu)Ismail defukahadan bir zattir ve Basra´da kadilik yapmi$tir. (FetavayiHindiyye.C.15.s.359/Alemgir Efendi)

EBU MUTI HAKEM BIN ABDULLAH(177/793) Imam Ebu Hanife´den Fikh-i Ekber´i rivayet etmi$tir.Belh kadisi iken 84 ya$inda vefat etti. (Islam Hukuk Tarihis.98/Prof.Dr.Ekrem Bugra Ekinci)


ABDULLAHIBNU`L-MUBAREK (118-181/736-796)Abdullah Ibnu Mübarek Ebu Abdurrahman el-Mervezi, Imam-i Azam EbuHanife (R.A.)`nin büyük talebelerinden biridir. Tebe-itabiindendir. IbniMübarek hazretleri Türktü. Horasan´da hicri 118 (miladi 736)yilinda dünyaya gelmi$tir. Ibnu Mübarek (R.A.) hazretleri, Hisambin Urve, Yahya el-Ensari, Süleyman et-Teymi ve Ames gibi me$huralimlerden hadis almi$ ve ondan da Süfyan es-Sevri, Cafer binSüleyman, Ebu Davud et-Tayalisi ve Imam Muhammed bin Hasan gibibüyük alimler rivayette bulunmu$lardir. Ibni Mübarek hazretlericok sayida eserler yazmi$ ve talebeler yetistirmistir. Butalebelerinden biri de Ahmed bin Hanbel (R.A.) hazretleridir.Abdullah bin Mübarek (R.A.) hazretleri bir yil ticaretle ugra$ir vekazancini fakirlere tasadduk ederdi. Ikinci yil ise, Allah yolundacihada cikardi. Onun alim, fakih ve faziletli bir zat oldugundaittifak vardir. O, zühd ve takva sahibi idi. Geceleri ibadetlegecirirdi. Az konu$ur ve sözleri hüccet (= delil) sayilirdi. Duasimakbul olan zatlardandi. Ibni Mübarek hazretlerinin kitablarindayirmi bin hadis-i serif bulunmakta idi. Abdullah bin Mübarekhazretleri tabiinden bir kismi ile görü$mü$tür. O, dindüsmanlarina karsi nefsi ile cihad edenlerin basinda gelirdi. Hicri181 (miladi 796) tarihinde gazadan dönerken Firat civarinda <Behit>denilen beldede vefat etmi$tir. (Fetavayi Hindiyye.C.15.s.167/AlemgirEfendi)

EBU YUSUF (113-182/731-798) EbuYusuf Yakub b. Ibrahim b. Habib b. Sa´d b. Habte el-Kufi el-Ensari.Ebu Hanife´nin en büyük talebesi. 113 (731) yilinda Kufe´dedogdu. Kufe ve Medine´de tahsil gördü. Basta Ebu Hanife ve Ibn EbiLeyla olmak üzere Malik b. Enes, Süfyan b. Uyeyne, Ismail b.Uleyye, Ibn Cüreyc, Hanzala b. Ebi Süyfan, Hisam b. Urve, Ebu Ishakes-Seybani, Süleyman et-Temimi gibi alimlerden fikih ve hadis okudu.Kendisinden ders alanlar arasinda da Muhammed b. Hasan es-Seybani,Ahmed b. Hanbel ve Yahya b. Main gibi büyük alimler bulunmaktadir.Bagdat´da kadi oluncaya kadar Kufe´de yasadi. Halife el-Hadi veHarun er-Resid devrinde kadilik yapti, kadi´l-kudatliga (baskadilik) getirildi. Kayanklar bu unvanla anilan ilk zatin Ebu Yusufoldugunu belirtir. 182 (798) yilinda Bagdat´da vefat eden EbuYusuf´un 192 (807-808) yilinda vefat eden oglu Yusuf da babasininsagliginda Bagdat´in bati kesiminde kadilik yapti ve vefatina dek bugörevde kaldi. Mutlak müctehid olan Ebu Yusuf´un Ebu Hanife´dendaha cok hadise dayanmasi, hocasi ile arasindaki en önemli usulayriligidir. Bunun da sebebi, Ebu Yusuf´un zamaninda sahihhadislerin daha yaygin olmasiydi.

Eserleri: Kitabu´l-Harac.Ebu Yusuf´un Halife Harun er-Resid´e sundugu bu eseri idari,iktisadi, mali ve hukuki sahada mühim bir mevkiye sahiptir. Sasanive diger yabanci unsurlarin yönetimde teorik ve pratik alanlardamüessir oldugu ve Abbasi hilafetinin kendi uygulamasini Islamesaslarina adapte yerine hukukculara bu esaslari kendi uygulamalarinaadapteyi empoze ederken, Ebu Yusuf´un Kitabu´l-Harac´i bu temayülekesin bir karsi cikis olup Islami bir yönetimin Rasid Halifeler´inuygulamasina dayanmasi gerektigini ortaya koyuyordu. Ebu Yusuf´unKitabu´l-Asar, Ihtilafu Ebi Hanife ve Ibn Ebi Leyla, er-Redd alaSiyeri´l-Evzai, Kitabu´l-Hiyel adli eserleri de vardir. (HanefiFikih Alimleri s.14.15/Doc.Dr.Ahmet Özel)

YAHYA B. ZEKERIYA (183/799) EbuSaid Yahya b. Zekeriya b. Ebi Zaide (Meymun) el-Kufi el-Hemedani. EbuHanife´nin önde gelen on talebesinden biri, muhaddis, fakih.Babasindan, Hisam, A´mes, Ismail b. Halid ve Haccac b. Ertat´danhadis dinledi. Ondan da Ahmed b. Hanbel, Ibn Main, Ibn Ebi Seybe,Yahya b. Adem, Kuteybe b. Said ve baskalari rivayette bulundu. Haruner-Resid zamaninda Medain´de kadilik yapti ve 63 yaslarinda oradavefat etti. Hadis hafizlarindan ve Müsned sahibi olup Medine´dekadilik yaptigina dair bazi kaynaklarda kaydedilen bilgi yanlisolmalidir. Vefat tarihinin bazi kaynaklarda 184 (800) olarak gecmesiyaninda Kure$i´nin 192 (808) diye verdigi tarih de ilk kaynaklarinverdigi gözönüne alindiginda yanli$ olmalidir. (Hanefi FikihAlimleri s.15.16/Doc.Dr.Ahmet Özel)


FUDAYL BIN IYAD El-HORASANI(187/802) Önceleri namli bir hirsiz iken, tevbekar olup, ImamEbu Hanife´nin fikh derslerine devam etmi$tir. Me$hurmutasavviflardandir. Mekke-i mükerremede ya$ami$; Imam $afiikendisinden ders okumu$. (Islam Hukuk Tarihi s.98/Prof.Dr.Ekrem Bugra Ekinci)

MUHAMMED SEYBANI (132-189/749-805)Ebu Abdullah Muhammed b. el-Hasan b. Ferkad es-Seybani. EbuHanife´nin önde gelen talebelerinden. Hanefi mezhebinin anakaynaklarinin tedvininde en önemli rolü oynayan Seybani, BeniSeyban kabilesinin mevla´si olup 132(749) yilinda Vasit´te dogdu,Kufe´de büyüdü. 14 yasinda Ebu Hanife´nin derslerine katildi. 20yaslarinda Kufe camiinde ders vermege basladi. Ebu Hanife ve fikihbilgisini büyük ölcüde borclu oldugu Ebu Yusuf´tan baska Süfyanes-Sevri, Malik b. Enes, Süfyan b. Uyeyne, Abdurrahman el-Evzai veAbdullah b. Mübarek´ten ders aldi. 180 (796) yilinda Harun er-Residtarafindan Rakka kadiligina tayin edildi. Bir süre bu görevde kalanImam Muhammed yine Bagdat´a döndü. 189 (805) yilinda Haruner-Resid ile birlikte Horasan´a gitti. Bu defa da Horasan kadiliginatayin edilen Imam Muhammed ayni yil Rey´in Renbeveyn (Renbuye)köyünde vefat etti. Ebu Yusuf gibi mutlak müctehid olan ImamMuhammed´in de nazariyesi daha cokhadise dayaniyordu. Ayni zamandakuvvetli bir dilci olup Hanefi mezhebinin tesisinde büyük hizmetigecmistir. Kendisinden ilim tahsil edenler arasinda su alimlerbulunmaktadir: Imam Safii, Ebu Hafs el-Kebir, Muhammed b. Semaa,Yahya b. Main, Ibn Mihran (ondan Muvatta´i rivayet eden), Suayb b.Süleyman el-Keysani (Keysaniyyat´in ravisi), Ali b. Salihel-Cürcani (Cürcaniyyat´in ravisi), Ismail b. Rüstem el-Mervezi(Nevadir´in ravisi) ve Isa b. Eban (Hucce´nin ravisi).

Eserleri:1.el-Asl. Seybani´nin ilk ve en hacimli eseri olup el-Mebsutdiye de bilinmektedir. Ebu Hanife´nin görüslerinin esas alindigieserde Ebu Yusuf ve Seybani´nin muhalif görüslerine de yerverilmis, cok az meselede delil zikedilmistir. Seybani´nintalebelerinin yaptigi rivayetlerin en önemlisi Ebu Süleymanel-Cüzcani´nin rivayetidir. 2. ez-Ziyadat. 3. el-Camiu´s-Sagir. Bueserdeki malumati Seybani, Ebu Yusuf vasitasiyla Ebu Hanife´denrivayet etmistir. Seybani´den de eseri Isa b. Eban ve Ibn Semaarivayet etmislerdir. 4. el-Camiu´l-Kebir. Seybani´nin bir defayazdiktan sonra tekrar gözden gecirerek telif ettigi bu eseri EbuYusuf´tan rivayet etmediginde ulema müttefiktir.üstteki eser gibifikhi istilalden hali olan bu eseri, Imam Muhammed´den Ebu Hafsel-Kebir, Ebu Süleyman el-Cüzcani ve Ibn Semaa gibi talebeleririvayet etmistir. 5. es-Siyeru´l-Kebir. Devletler hukukuna dair buönemli eser Serahsi tarafindan serhedilmis. 6. es-Siyeru´s-Sagir.Bu da bir üstteki eser gibi devletler hukukuna dair olup ondan öncetelif edilmistir. 7. Kitabu´l-Asar. Ebu Hanife´nin rivayet ettigive Irak fukahasinca bilinen hadis ve eserleri muhtevidir.Rivayetlerin bir cogu Ebu Yusuf´un el-Asar´indaki gibidir. Bu daonun gibi Ebu Haife´nin müsnedi mahiyetinde olup bu bakimdanönemlidir. 8. el-Hucce ala ehli´l-Medine. Safii´nin de el-Ümm´derivayet ederek talikatta bulundugu bu eserde Ebu Hanife´ningörüsleri ile Medine ulemasinin görüsleri münakasa edilir. 9.Kitabu´l-Meharic ve´l-hiyel. 10. Ziyadatu´z-Ziyadat. Serahsitarafindan en-Nüket adiyla yapilan serhi ile. (Hanefi Fikih Alimleris.16-18/Doc.Dr.Ahmet Özel)

ESED B. AMR EL-BECELI (190/806)Ebu´l-Münzir (Ebu Amr) Esed b. Amr b. Amir el-Kuseyri el-Beceliel-Kufi. Ebu Hanife´nin ilk on talebesinden biri, Ibrahim b. Cerir,Mutarrif b. Tureyf, Yezid b. Ebi Ziyad ve Haccac b. Ertat´danrivayette bulundu. Ondan da Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Meni ve Hasanb. Muhammed ez-Za´ferani hadis rivayet ettiler. Vasit ve Bagdat´da(Ebu Yusuf´tan sonra) kadilik yapti. (Hanefi Fikih Alimleris.18/Doc.Dr.Ahmet Özel)

HAFS B. GIYAS (117-194/735-810)Ebu Ömer Hafs b. Giyas b. Talk en-Nehai el-Kufi. Ebu Hanife´nintalebesi. Kufe´ye yerle$mi$ bulunan Neha kabilesindendir. Ebu Yusuf,Süfyan es-Sevri, Ibn Cüreyc ve Hisam b.Urve´den hadis dinledi.Ondan da Ahmed b. Hanbel, Yahya b. Main, Ali b. el-Medini, IbnRaheneyh ve Ebu Nuaym rivayette bulundu. Hadis hafizlarindan olup cokhadis rivayet etmistir. Harun er-Resid zamaninda Bagdat´ta iki veKufe´de onüc yil kadilik yapti.(Hanefi Fikih Alimleri s.19/Doc.Dr.Ahmet Özel)

VEKI B. EL-CERRAH (129-197/746-812)Ebu Süfyan Veki b. el-Cerrah b. Melih b. Adi er-Ruvasi el-Kufi. EbuHanife´nin talebesi. Aslen Nisabur köylerinden veya Sugdludur.Babasi Kufe´de Beytulmal naziriydi. Ebu Yusuf, Züfer, Süfyanes-Sevri ve Süfyan b. Uyeyne, Evzai ve Ibn Cüreyc´den ders aldi.Süfyan es-Sevri´den sonra onun yerini aldi. Kendisinden deIbnu´l-Mubarek, Yahya b. Eksem, Ahmed b. Hanbel, Yahya b. Main veAli b. el-Medini rivayette bulundu. Etbaut´t-tabiin´inbüyüklerinden olup Harun er-Resid´in kadilik teklifini kabuletmedi. Hac dönüsü Mekke ile Kufe arasinda nulunan Fey´de vefatetti. Yazma halde bulunan Kitabu´z-Zuhd ve bir hadis mecmuasivardir. El-Musannef ve et-Tefsir´inden de bazi eserlerde iktibastabulunulmustur. (Hanefi Fikih Alimleri s.19/Doc.Dr.Ahmet Özel)

EBU MUTI EL-BELHI
(199/814) EbuMuti Hakem b. Abdullah b. Mesleme b. el-Belhi. Ebu Hanife´nintalebesi ve el-Fikhu´l-Ekber adli eserinin ravisi. Malik b. Enes,Abdullah b. Avn ve Süfyan es-Sevri´den rivayette bulundu. Ondan daAhmed b. Meni, Hallad b. Eslem ve baskalari rivayet ettiler. Mekke,Medine ve Kufe´de bulundu, defalarca Bagdat´a gitti ve orada hadisrivayet etti. Belh´te onalti yil kadilik yapti ve orada vefat etti.Bazi görüsleri sebebiyle Cehmiyye ve Mürcielikle itham edilmisolup hadis münekkidlerince tenkid edilmis ve rivayet bakimindanzayif görülmüstür. (Hanefi Fikih Alimleri s.19/Doc.Dr.Ahmet Özel)

HASAN B. ZIYAD
(116-204/734-819)Ebu Ali Hasan b. Ziyad el-Ensari el-Lülüi el-Kufi. Ebu Hanife´ninbüyük talebelerinden. Kufe asilli olup Bagdat´da ikamet etti. EbuHanife´ye ait görüslerin hafizi idi. Ibn Cüreyc´den 12.000 hadisyazdigini söyler. Ondan Muhammed b. Semaa, Muhammed b. Sücael-Belhi ve Su´be b. Eyyub rivayette bulundular. Kendisi Züfer veEbu Yusuf´tan da ders aldi. Hafs b. Giyas´tan sonra Kufe´dekadilik yapti (194/810), daha sonra görevinden ayrildi. “Lü´lüi“nisbesi inci satimina nisbettir. Büyük fakih olmakla birlikte hadismünekkidleri genellikle onu sika ravilerden saymazlar.

Eserleri:Musnedu Ebi Hanife (yazma),el-Mucerred,Edebu´l-kadi,Kitabu´l-Hisal,KitabuMeani´l-iman,Kitabu´n-Nefekat,Kitabu´l-Harac,Kitabu´l-Feraiz,Kitabu´l-Vesaya.(Hanefi Fikih Alimleri s.20/Doc.Dr.Ahmet Özel)

BISR B. GIYAS EL-MERISI (218/833)Ebu Abdurrahman Bisr b. Giyas b. Abdurrahman el-Merisi el-Adeviel-Bagdadi. Ebu Hanife´nin talebelerinden. Kisa bir süre ondan dersaldiktan sonra Ebu Yusuf´un derslerine devam etti ve onun öndegelen talebelerinden oldu. Ebu Yusuf´tan aralarinda gayri makulgörüsler de bulunan cok rivayeti vardir. Hammad b. Seleme ve Süfyanb. Uyeyne´den rivayette bulundu. Önceleri takva sahibi mutedil birkimseydi. Daha sonra felsefe ve kelama meyletti, Kur´an´in mahlukoldugunu ileri sürdü. Imam Safii ile aralarinda münazaralar oldugugibi Ebu Yusuf da onu zemmederdi. Mürcie´den Merisiyye firkasi onanisbet edilmekte olup bircok alimler kendisini tekfir ederler. Merisinisbesi Meris Misir´da Meris köyü veya Bagdat´da ikamet ettigiDerbu´l-Meris´le alakalidir. Vefat ettiginde 80 yaslarindaydi.

Eserleri: Kitabu´l-Irca, Kitabu´r-Redd ala´l-Havaric,Kitabu´l-Istitaa, Kitabu Kufri´l-Musebbihe, Kitabu´l-Ma´rife,Kitabu´l-Vaid. (Hanefi Fikih Alimleri s.21/Doc.Dr.Ahmet Özel)

 

Son mesajlar