Metinler arasında lafzi birtakım farklılıklar olmakla birlikte bu rivayetlerin ortak noktası cehennemde kadınların çoğunlukta olacağıdır.
Rasûlullah (asm)’ın verdiği bu haber o esnada onu dinleyen kadınlarda bir kaygı ya da şaşkınlık yaratmış olmalı ki, içlerinden biri durumun sebebini öğrenmek istemiş ve Peygamberimize
“Niçin ya Rasûlallah?” diye sormuştur. Bu soruyu yönelten hanım söz konusu hadisin ravilerinden biri olan
Esma bint Yezid’dir. Bazı metinlerde ismi zikredilmemiş sadece
“hayırlı hanımlardan biri” ya da
“yanakları kırmızı bir kadın” gibi vasıflarla kendisinden söz edilmiştir.
Bu soru üzerine Rasûlullah (asm), kadınları cehenneme götüren amelleri açıklamıştır. Ebu Said el-Hudri ve Abdullah b. Ömer rivayetinde bu cevap şöyledir:
“Çokça lanet eder ve kocalarına karşı nankörlük ederler.” (Buhari, Hayz 6)
Cabir b. Abdullah rivayetine göre ise Rasûlullah (asm) bu soruya cevaben:
“Çünkü siz halinizden çok şikâyet eder, kocanızın iyiliğine karşı nankörlük edersiniz.” buyurmuştur.
(Müslim, Salatu’l-îdeyn, 4)
Rasûlullah (asm)’ın bayram vaazı dışında, güneş tutulması gününde de cehennem halkından olan kadınlardan söz ettiği dikkat çeker. Bu rivayete göre Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:
“Bana namaz esnasında cehennem gösterildi. Onun alev toplarını görünce geri çekildim. Cehennem halkının çoğunun, sırrı ifşa eden, kendilerinden bir şey istenince cimri davranan, kendileri bir şey isteyince ısrarcı olan, istedikleri verilince teşekkür etmeyen kadınlardan meydana geldiğini gördüm.” [Ahmed, Müsned, (thk. Şuayb el-Arnavut), c. 23, s. 109]
İbn Abbas rivayetinde ise bu sebepler şöyle zikredilmiştir:
“Kocalarına ve iyiliklere karşı nankörlük ediyorlardı. Eğer sen onlardan birine ömür boyu iyilik yapsan, sonra da senden azıcık bir hata görse, 'Senden hiç iyilik görmedim.' deyiverir.” (Buhari, Küsuf 16)
Hz. Peygamber’in (asm)
sadece kadınlara hitap ettiği bir günde, özellikle kadınları cehenneme sevk eden suçlardan bahsetmesi oldukça tabiidir. Böylelikle Efendimiz, orada bulunan kadınları bu günahlardan uzak kalmaları hususunda uyarmış olmaktadır. Zira hadisin metninde
“tüm kadınların bu günahları işlediği ya da işleyeceğini” anlatan bir ibare bulunmamaktadır.
Bu rivayetlerin tamamı bir arada düşünüldüğü zaman akla gelen sorulardan biri, aynen Esma bint Yezid’in sorduğu gibi
“Neden kadınlar?” sorusudur.
Rasûlullah (asm) Efendimiz, bu soruyu
kadınları cehenneme götüren amelleri saymak suretiyle cevaplandırmıştır. Bu nedenle bu rivayetlerden hareketle bazı kadınların cehennemde azap görmesinin sebebinin
“bizzat cinsiyetleri” olduğu söylenemez. Bazı kadınların cehennemlik olmasının nedeni bu rivayetlerde söz edilen amelleridir.
Kuşku yok ki
“nankörlük, teşekkür etmemek, iyiliği takdir etmemek, çokça lanet etmek” gibi ameller Müslüman ahlakı ile bağdaşmayan davranışlar olup kadın olsun erkek olsun hiç kimse için meşru addedilecek tutumlar değildir.
Dolayısıyla
bu amelleri erkekler de işlediğinde cehennem azabına düçar olurlar. Ancak buna rağmen Rasûlullah (asm)’ın özellikle kadınlardan bahsetmesi bir sonucu açıklaması niteliğindedir. Zira Rasûlullah (asm) cehennem gösterilmiştir. Peygamber geleceğe dair bir gayb haberini izah etmektedir.
Bu haber, bir sonucu açıklayıcı niteliktedir. Bu haber, sınavdan sonra bir sınıfın diğer sınıftan daha başarılı olduğunu açıklayan ya da bir şubenin öğrencilerinin önemli bir kısmının başarısız olduğunu ve bu başarısızlığın sebeplerini izah eden bir öğretmenin verdiği habere benzemektedir. Bir sınıfın sınavda başarısız olduğunu belirten bir öğretmenin o sınıfa haksızlık ettiği nasıl tasavvur edilemezse, ahirette cehennem halkının çoğunun kadınlardan meydana gelecek olması da Allah’ın adaletsiz davranması olarak algılanamaz.
Bu haberden ancak şu sonuç elde edilebilir:
“Bu rivayetlerde bahsedilen suçlar, daha ziyade kadınları cehenneme götüren davranışlar olmuştur. Kadınlar erkeklere kıyasla bu suçları daha çok işlemişlerdir.”
Öte yandan cennet ve cehennemdeki kadın ve erkek sayısının eşit olması, eşit hale getirilmesi, adalet ifade etmez. Cehenneme giden kadın sayısınca erkeğin cehenneme gitmesi gerektiğini iddia etmek akıl sahibi bir insana ait bir iddia olamaz.
Hz. Peygamber’in (asm) sadece kadınlara hitap ettiği bir günde özellikle kadınları cehenneme sevk eden suçlardan bahsetmesi oldukça tabiidir. Böylelikle o, orada bulunan kadınları bu günahlardan uzak kalmaları hususunda uyarmış olmaktadır. Zira hadisin metninde
“tüm kadınların bu günahları işlediği ya da işleyeceğini” anlatan bir ibare bulunmamaktadır.
Hadiste anlatılan, cehennemlik kadınların işlediği günahlardır. Bu günahlardan uzak durabilmenin yolu da bolca sadaka vermek olacaktır. Sadakanın bu tür günahlardan uzak tutması, muhtemelen dünyaya bağlılığı azaltması, ahirete imanı güçlendirmesidir.
Hadisin bazı metinlerinde
“cehennem kütüğü” ibaresini olması, bir hakaret olarak anlaşılmamalıdır. Zira cehennemin başlıca yakıtı,
kadın olsun erkek olsun, insandır. İnsanı yakıt ya da cehennem kütüğü yapan ise amelidir. Bu tasvir, şu ayette yer alan tasvirden farklı değildir:
“Benden sonra erkeklere kadınlardan daha zararlı bir fitne sebebi bırakmadım.” (Buhârî Nikâh 17; Müslim Zikir 97 98. Ayrıca bk. Tirmizî Edeb 31; İbni Mâce Fiten 31)
İlk bakışta hadîs-i şerîfin bütün kadınları fitne ve fesada yol açan uğursuz yaratıklar kabul ettiği sanılabilir. Hayır, Efendimiz böyle bir şey söylememiştir. Bu hadiste bazı problemli kadınlara işaret edilmekte, huysuzlukları sebebiyle onların erkekleri zor durumda bırakacakları belirtilmektedir.(sorularlaislamiyet)