Paranoyak nedir?

sükutu-ezber

Öyle işte,,,
Sp Kullanıcı
11 Şub 2017
16,568
59,155
Mediaclick


Paranoyak nedir?

Yaşadığımız dönemin herkese güven verdiği, kimseden zarar görülmediği, herkesin barış ve kardeşlikle yaşadığı bir dönem olmadığı aşikar. Hele ki konu iletişim, ikili ilişkilerse güvensizlik hat safhada olabiliyor. Kişilere karşı güven duygusunun sarsılması, belirli bir travma ya da yaşanan olay neticesinde olduğu gibi bu duygu durum bozukluğunun bir hastalık olma ihtimali de var. Kimseye güvenmeme, aşırı şüpheci olma, herkesin onun hakkında kötü düşündüğü fikrine inanma, herkese “kesin benden bir şey saklıyor” şüphesi ile yaklaşma ve daha pek çok düşüncenin yoğun olarak yaşandığı bir ruh hastalığı olan paranoya gibi. Paranoid bozukluk, hastanın olmayan olaylara olmuş gibi ikna olmasına ve bunun gibi pek çok anormal davranışın görülmesine neden olan bir psikolojik rahatsızlığa verilen genel tanımdır.

Paranoid bozukluk (paranoya) nedir?
Paranoid bozukluk için aşırı duyarlı olma hali de diyebiliriz. Diğer insanların aslında normal olan hareketlerini hep küçültücü, alaycı ve tehdit edici olarak algılayan bir aşırı duyarlılık yani. Her şüphe elbette bir paranoya belirtisi değildir. Sağlıklı insanların da zaman zaman şüpheci yaklaşımlarından kaynaklanan bazı “endişe”leri olabilir. Ancak söz konusu paranoid bozukluğu olan kişiler ise bu şüpheci olma hali günlük hayatın kalitesini bozacak kadar yoğun olur. Şizofreni ile karıştırılmamalıdır. Evet, şizofreni ile benzer semptomlar gösterebilir ancak paranoya ve şizofreni bambaşka kavramlardır.

Paranoya nedenleri nelerdir?
Pek çok psikiyatrik rahatsızlıklarda olduğu gibi temelinde diğerleri ile örtüşen nedenler vardır; genetik, biyolojik, sosyolojik ve nörolojik etkenler olabilir. Beynin ön kısmında Frontal Cortex adı verilen ve doğru yanlışı ayırt edebilme olarak çevirebileceğiniz kısmında yapısal bir bozukluk olabilir. Bu nörolojik etkenler de paranoyayı tetikler. Kulağa ilginç gelen bir diğer şey ise paranoya nedenlerinden birinin yetiştirilme tarzı olma ihtimali. Sağlıklı bireyler, şüpheci ebeveynlerle çevrili bir ortamda büyür ise paranoya belirtilerinin de görülebileceği düşünülüyor. Paranoyanın kesin nedenler tam olarak bilinip, çerçevesi çizilemese de bu saydıklarımızın yoğun bir etki sağladığı söylenebilir.

Paranoya belirtileri nelerdir?
Aslında her sağlıklı insanın içinde bazı şüpheler olabilir. Örneğin bir aldatılma yaşamıştır ve kimseye güvenmemesi normaldir ya çok güvendiği birinden beklemediği bir darbe yemiştir ve hayatına gireceklere hep kuşkulu yaklaşabilir. Bunlar günlük hayatta yaşayabileceğimiz ve günlük hayatımızın işlevini etkilemeyecek bir takım duygu durum bozukluklarıdır ve nispeten tedavisi daha kolaydır. Paranoyaklık ise bambaşka bir seviyedir, bu yalnızca 1 kişiye değil karşısına çıkan kimseye güvenmemektir. Bunun bi’tık ötesi de herkesin onunla dalga geçtiğine, alaycı bir tavırla onu küçük düşürmek istediğine inanması ve bu düşüncesini kendi kafasında netleştirip bu hükmü vermesidir. Fikri de kolay kolay değişmez. Paranoyak insanların sergilediği tipik belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz;

  • Paranoya bir nevi muhakeme bozukluğudur. Bunun sonucu ortaya çıkan hezeyanlar da tipik belirtisidir diyebiliriz.
  • Bu hezeyanlar duygu ve düşüncelerine hakim olur ve bir tabu haline gelir.
  • Karşılarındaki kimseyle sırlarını paylaşmazlar. Hatta terapiste gidiyorlarsa onlarla bile sır paylaşmazlar çünkü kimseye güvenmezler.
  • Ortada bir olay yokken bile en ufak bir nedenden kendilerinin kandırıldığı ya da aldatıldığı sonucuna varabilirler. Bu düşünceye ikna olmak için somut bir nedene gerek olmaz, basit bir bakış bile onların içinde derin anlamlara gelebilir.
  • Paranoid kişilik bozukluğu olan hastaların en temel özelliklerinden biri kin tutma huylarıdır. Örneğin bazen bazı nedenlerden modunuz düşük olabilir, kimseyle konuşmak istemeyeceğiniz gibi kimsenin size “Nasılsın” bile demesini istemeyebilirsiniz. Ancak paranoid kişilik bozukluğu olan bir hasta bunu tamamen kendi üzerine alınır, sizin ona tavır yaptığınızı düşünür, bu fikre kendini inandırır ve hatta iş kin tutmaya kadar gider.
  • Siz arkadaşınızı doğum gününe çağırsanız bile o bunu mecburen yaptığınızı ve hatta onu sevmeyip laf olsun diye çağırdığınızı düşünebilecek kadar kurgucudur.
  • Genelde öfkelidirler. Siz masum bir durumu anlatırken bile o içinden cımbızla laf çıkarıp bambaşka şeylere yorabilir.
  • Genellikle soğuk ve uzaktırlar. İhanete uğramaktan korktukları için insanları kontrol etmeye çalışır ve bazen kıskançlık yaparlar.
  • İnatçıdırlar. Kendi dediklerine inandıklarından fikirlerinizi dikkate almazlar ve hatta yok sayıp kendi bildiklerini okumaya devam ederler.
  • Olaylara daima şüpheci yaklaştıkları için sürekli bir huzursuzluk halindelerdir. Yanınızdan geçerken onun hakkında konuşmasanız bile sanki onu çekiştiriyormuşçasına bir tavra bürünebilir ve birden size düşman kesilebilir.

Paranoya tedavisi nasıldır?
Paranoid bozukluk, tedavi edilebilen bir hastalıktır ancak zaman alır. Hastanın içgüdüsünü değiştirmek kolay olmayacaktır. Öncelikle kişinin bunun bir hastalık olduğunu kabul etmesi gerekir ki belki de aşılması en zor etap kabullenmektir. Bazı biyolojik araştırmalar da yapılabilir bu süreçte. Öncelikle hastalığın kaynağına inmek gerekir. Paranoyalarda zamanında tedavi önemlidir çünkü bu hastalar zaman içinde şizofrenik durumlar da sergileyebilirler. Doktorun önereceği terapi yöntemleri ile hastalık zor da olsa tedavi edilebilir.


Paranoyak kişilere nasıl davranmalı?
Bir gün size gelip birilerinin onu takip ettiğini söyleyebilir ya da daha farklı senaryolarla karşınıza çıkabilir. Bu senaryolar mantığınıza ters gelse bile hemen karşı çıkıp onu düzeltmeye çalışmayın. Söyledikleri ne kadar saçma olursa olsun karşı çıkmayın ama aynı zamanda desteklenmemelidir. Yani bunun doğru bir şey olduğunu savunmamanız gerekir. Size düşen her konuda, her sözde ve durumda empati yapmak. Zaman içinde konuşmalarınız ve telkinlerinizle onu profesyonel yardım alması konusunda desteklemeniz önemli. Çünkü paranoya hastasına siz yardımcı olamazsınız, dinlersiniz, belki empati kurarsınız ancak profesyonel destek bu durumun tek çözümüdür diyebiliriz.
 

Son mesajlar