Sahabe veya ashab İslam peygamberi Muhammed'i(s.a.v)görmüş, onunla konuşmuş, arkadaşlık etmiş ve ona inanmış müslümanlara verilen isimdir. İslam literatüründe bir saygı ifadesi olarak Eshâb-ı Kirâm (Yüce/soylu sahabeler) şeklinde anılırlar.
Bu anlayışın tüm İslam toplumlarında paylaşılmadığını, Şiî-Alevî topluluklarında sünnilikteki gibi mutlak saygı gören bir sahabe anlayışı bulunmadığını kaydetmek gerekir; örneğin ilk üç halife ve Muaviye gibi Sünnilik'te saygı gören ve hatta kutsanan bazı kişiler Ehli beytin haklarını gasp eden ve onlara zulmeden kişiler olarak görülürler ve Şiî-Alevî topluluklarda nefret (teberra) ile anılırlar. Bu duygu; Ali ile savaşan Aişe binti Ebubekir, Zübeyr bin Avvam, Talha bin Ubeydullah, Muaviye bin Ebu Süfyan, Amr bin As için de geçerlidir.
Âlimlerin çoğuna göre, kadın veya erkek, çocuk veya büyük bir müslüman, Muhammed'i çok az da olsa, bir kere görürse, kör olan, bir kere konuşursa ve îman ile vefât ederse, buna sahâbî denir.
İnanca göre insanların en hayırlıları sahabeler, sonra tabiin ve sonra diğerleri gelir.
Sahabenin üstünlükleriyle ilgili hadislerden bazıları;
"Kıyâmet günü ashâbımdan herbiri, kabirlerinden kalkarken, vefât ettiği memleketin bütün müminlerinin önlerine düşerek ve onlara nûr ve ışık saçarak Arasât meydanına götürür" Tirmizî
"Peygamberleri söğen öldürülür ve Ashâbımı söğen dövülür" Taberânî ve Münâvî
"Beni gören ve beni görenleri gören bir müslümanı Cehennem ateşi yakmaz" Münâvî ve Tirmizî
"Ashâbıma sövmeyiniz! Ashâbımdan sonra gelenlerden bir kimse, dağ kadar altın sadaka verse, Ashâbımdan birinin bir avuç arpa vererek kazandığı sevaba veya yarısına kavuşamaz."
"Ashâbım gökteki yıldızlar gibidir. Herhangi birisine uyarsanız, hidâyete kavuşursunuz" Münâvî ve Beyhekî
"Ümmetimin en iyisi, benim bulunduğum zamanda olanlardır. Onlardan sonra en iyisi, onlardan sonra gelenlerdir. Onlardan sonra da en iyisi, daha sonra gelenlerdir"
"Ashâbımın kusurları, yanlış hareketleri olacaktır. Allahü teâlâ, onları bana bağışlıyacak, kusurlarını affedecektir." Celâleddîn-i Süyûtî (Câmi'ussagîr)
"Allahü teâlâ bütün insanlar arasından beni seçti. Bütün üstünlükleri ve iyilikleri ihsân eyledi ve benim için ashâb ayırdı, seçti. Ashâbım arasından benim için akrabâ ve yardımcılar seçip ayırdı. Bir kimse, benim için, benim Peygamberliğim için, bunları sever ve sayarsa, Allahü teâlâ da, onu Cehennemden muhâfaza eder. Bir kimse, benim hâtırımı düşünmeyerek, Ashâbımı sevmez, onlara dil uzatır, incitirse, Allahü teâlâ da, onu Cehennem azâbı ile yakar, sızlatır" İbni Hacer-i Mekkî (Savâık-ul-muhrika)
